Analiza prawna

Treść uchwały:

UCHWAŁA Nr XX/398/07
RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI
z dnia 25 października 2007 r.
w sprawie wprowadzenia na obszarze Miasta Łodzi zakazu korzystania w handlu detalicznym i w działalności usługowej z jednorazowych i bezpłatnych torebek foliowych

Na podstawie art. 40 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.) oraz art. 4 ust. 1 i 3, art. 14 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 449), Rada Miejska w Łodzi uchwala, co następuje:
§ 1. Na obszarze Miasta Łodzi zakazuje się korzystania w handlu detalicznym i w działalności usługowej z jednorazowych i bezpłatnych torebek foliowych, które nie są niezbędnym opakowaniem towaru, lecz służą do jego przenoszenia.
§ 2.1. Kto nie przestrzega zakazu określonego w § 1, podlega karze grzywny wymierzanej w trybie i na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach.
2. Karze podlega sprzedawca oraz kierownik placówki handlowej lub usługowej, w której do pakowania towarów używa się torebek określonych w § 1.
§ 3. Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Łodzi.
§ 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem 1 czerwca 2008 r.
Przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi
Maciej GRUBSKI
Autor uchwały:
Krzysztof Piątkowski


EuPC jest wiodącym Stowarzyszeniem Handlu na poziomie Wspólnoty, z siedzibą w Brukseli, reprezentującym Europejskich Przetwórców Tworzyw Sztucznych. Jego wpływowa Europejska Sieć Tworzyw Sztucznych powstała w celu wspierania korzystnego wykorzystania tworzyw sztucznych na całym świecie, w szczególności wyrażania opinii spółek zajmujących się przetwórstwem tworzyw sztucznych przy tworzeniu prawa wspólnotowego. Obecnie EuPC zrzesza 51 Stowarzyszeń Przetwórców Tworzyw Sztucznych na poziomie krajowym i europejskim, reprezentuje blisko 50 000 spółek wytwarzających ponad 45 milionów ton produktów z tworzyw sztucznych każdego roku. Europejski przemysł tworzyw sztucznych przeznacza znaczące kwoty dla dobra Europy umożliwiając innowacje, tworząc jakość życia obywateli oraz ułatwiając wydajność zasobów i ochronę klimatyczną. Ponad 1,6 milionów osób jest zatrudnionych w około 50 000 spółek (głównie w małych i średnich przedsiębiorstwach w sektorze przetwórstwa tworzyw sztucznych) generując obrót ponad 280 miliardów euro rocznie.

Tło:

Rada Miejska w Łodzi podjęła 25 października 2007 r. uchwałę, na podstawie której korzystanie w handlu detalicznym i w działalności usługowej z jednorazowych i bezpłatnych torebek foliowych, które nie stanowią niezbędnego opakowania dla produktu, lecz służą do przenoszenia produktu, zostanie zabronione na obszarze miasta Łódź. Ponadto, każdy, kto nie będzie przestrzegać zakazu ustanowionego w uchwale będzie podlegał grzywnie wymierzanej na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach; grzywna zostanie nałożona na sprzedawcę i kierownika placówki handlowej lub usługowej, w której do pakowania używane będą torebki foliowe.

Powody, zawarte w samej uchwale, są głównie wizualne, nie znajdują potwierdzenia w dowodach naukowych, ale istnieją w świadomości publicznej; Rada Miejska w Łodzi przedstawia korzyści plastikowych torebek, jednak, tak jak w innych Państwach Członkowskich, sprawcą zanieczyszczenia środowiska nie są produkty same w sobie, ale konsumenci zostawiający foliowe torebki na ulicach, w parkach itd.
Środek ten ukazuje słabość władz publicznych w radzeniu sobie z cennymi produktami, które mogą być z łatwością zebrane i powtórnie wykorzystane unikając w ten sposób zużywania „źródeł nieodnawialnych” jak oświadczono w uzasadnieniu do uchwały. Państwa Członkowskie oraz władze lokalne nie mogą zabraniać umieszczania na rynku produktów wytworzonych na obszarze Unii Europejskiej, naruszałoby to bowiem postanowienia Dyrektywy w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, która z punktu widzenia zgodności z prawem, znajduje się wyżej w hierarchii aktów prawnych niż jakiekolwiek przepisy lokalne czy krajowe.


W opinii EuPC uchwała powoduje:
I. Niejasne korzyści dla środowiska
II. Sztuczny nacisk na rynku na inne tworzywa
III. Naruszenie prawa wspólnotowego
a. Naruszenie Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską
b. Naruszenie wtórnego prawa wspólnotowego.
IV. Wnioski

I. Niejasne korzyści dla środowiska

EuPC jest głęboko zaniepokojone propozycją Rady Miejskiej w Łodzi, ponieważ, w naszej opinii, zaproponowana uchwała dyskryminująca producentów torebek foliowych w Polsce nie rozwiąże kwestii „wątpliwych” negatywnych skutków oddziaływania opakowań z tworzyw sztucznych na środowisko.
1. Wysoki poziom ochrony środowiska jest obecnie zapewniony dzięki Dyrektywie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, która stanowi w art. 1 , że jej głównym celem jest zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony środowiska i zapobieganie wpływom na środowisko; ponadto, wyraża koncepcję, że Dyrektywa ma na celu uniknięcie zakłóceń i ograniczeń konkurencji we Wspólnocie.
2. EuPC jest przekonane, że ten atak na tradycyjne tworzywa sztuczne jest odwracaniem uwagi od prawdziwego problemu, jakim jest „zachowanie konsumentów”. Aby zredukować ilość zanieczyszczeń, niezbędna jest zmiana mentalności w postawie konsumenta, a nie zmiana tworzywa służącego do pakowania i przenoszenia produktu. To jest obszar, w którym władze publiczne powinny uczynić więcej, zamiast zabraniać i nakładać podatki, które tylko zaszkodzą zaawansowanemu technologicznie przemysłowi, który zatrudnia wiele osób.
Dodatkowo, w art. 13 Dyrektywa w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, podkreśla potrzebę informowania użytkowników opakowań, a zwłaszcza konsumentów, o:
o dostępnych im systemach zwrotu, zbiórki i odzysku,
o ich roli w przyczynianiu się do wielokrotnego użytku, odzysku i recyklingu opakowań i odpadów opakowaniowych,
o znaczenia oznaczeń stosowanych na opakowaniach istniejących na rynku,
o odpowiednich elementach planów gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, określonych w art. 14.
Państwa Członkowskie wspierają również przekazywanie informacji konsumentom oraz kampanie na rzecz poprawy świadomości.

Zatem na Państwach Członkowskich spoczywa odpowiedzialność zapewnienia, że tak zwany wizualny wpływ opakowań na środowisko zostaje zredukowany. W ten sposób konsument jest należycie poinformowany o swoich prawach i obowiązkach.

3. Wymuszanie na rynku Wspólnoty przyjęcia innych tworzyw będzie szkodliwe dla tych Państw Członkowskich, które nie dokonały „sztucznie” radykalnej zmiany na obszarze użytkowania poszczególnych toreb; „sztucznie” ponieważ zmiana nie zaistniała ani ze względu na środowisko ani zdrowie, ale wyłącznie na podstawie decyzji podjętej przez Radę Miejską w Łodzi.

II. Sztuczny nacisk na rynku na inne tworzywa

W przeszłości, władze publiczne (tj. Wspólnota oraz Państwa Członkowskie) oraz opinia publiczna ostro atakowały torby foliowe. EuPC jest głęboko zaniepokojone tym atakiem na wysoce zaawansowany technologicznie przemysł, będącym wyłącznie postrzeganiem przez opinię publiczną, pozbawionym naukowego uzasadnienia.
EuPC silnie wspiera wspólnotową działalność na rzecz środowiska w kierunku zrównoważonego rozwoju, tak jak przemysł opakowań z tworzyw sztucznych, który poparł również zdecydowanie tę koncepcję , jednakże, jest przekonane, że nie ma, z punktu widzenia środowiska, usprawiedliwienia dla uprzywilejowania innych tworzyw w stosunku do opakowań z tworzyw sztucznych.
Inicjatywy Rady Miejskiej w Łodzi ukazują nieudolność i niepowodzenia władz publicznych we wspieraniu i wprowadzaniu sposobów eliminacji odpadów i ochrony środowiska, które zostały przewidziane w Dyrektywie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych. Poparcie tej inicjatywy potwierdziłoby powyższe stanowisko bez żadnej realnej korzyści dla środowiska czy zdrowia obywateli.

III. Naruszenie prawa wspólnotowego

A. Naruszenie Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską
Z naszego punktu widzenia, proponowane rozwiązanie ustanowi nieuzasadnioną barierę dla handlu, co spowoduje naruszenie Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. EuPC jest przekonane, że sztuczne zobowiązanie rynku do używania innych tworzyw do przenoszenia różnych produktów będzie szkodliwe dla przemysłu tworzyw sztucznych i spowoduje niewłaściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego, skoro Rada Miejska w Łodzi proponuje jednostronny system „nakazu” nienaśladowany w innych Państwach Członkowskich. Jest to interesujące, że w sytuacji kiedy Europejski Trybunał Sprawiedliwości wielokrotnie podkreślał, w wielu orzeczeniach , że pojęcie rynku wewnętrznego, które odnosi się do polityk ułatwiających swobodny przepływ towarów, usług, osób i kapitału, w ten sposób otwierając rynek i usuwając przeszkody w wolnym handlu (zwany również Rynkiem Jednolitym), Państwo Członkowskie nagina definicję pod koncepcję ochrony środowiska. Artykuł 30 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską powinien być wzięty pod uwagę przy uzasadnianiu kwestii wyrażonych jako ochrona środowiska („Postanowienia artykułów 28 i 29 nie stanowią przeszkody w stosowaniu zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytowych, uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin, ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, bądź ochrony własności przemysłowej i handlowej. Zakazy te i ograniczenia nie powinny jednak stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych ograniczeń w handlu między Państwami Członkowskimi”).

B. Naruszenie wtórnego prawa wspólnotowego
Jest wysoce prawdopodobne, że proponowany środek naruszy prawo wspólnotowe. Generalnie, przy implementacji Dyrektywy, Państwo Członkowskie bierze pod uwagę specjalne okoliczności krajowe. Powinniśmy zadać sobie pytanie jakie są granice tych „specjalnych okoliczności”. Państwo Członkowskie musi wytworzyć sytuację prawną i w ten sposób stworzyć system pewności prawa oparty na Dyrektywie, która ma być implementowana; cele, które mają być osiągnięte (muszą być uznane wyraźnie) powinny podążać drogą wyznaczoną przez Dyrektywę; zgodnie z art. 1 Dyrektywy w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, „Niniejsza dyrektywa ma na celu zharmonizowanie krajowych środków dotyczących gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, z jednej strony w celu zapobiegania ich wpływowi na środowisko wszystkich Państw Członkowskich oraz państw trzecich lub zmniejszenia takiego wpływu, zapewniając w ten sposób wysoki poziom ochrony środowiska, a z drugiej strony w celu zapewnienia funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz uniknięcia przeszkód w handlu i zakłócenia oraz ograniczenia konkurencji we Wspólnocie”. Gdzie „Zapobieganie wpływowi na środowisko” nie może być interpretowane jako ingerowanie w rynek „usuwanie” pewnych tworzyw i przez to wpływanie na rynek wewnętrzny.
W dodatku, deklarowany zamiar wycofania pewnego rodzaju opakowań z rynku lub ograniczenia ich udziału w rynku jest sprzeczny z artykułem 18 Dyrektywy w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (94/62/WE), która stanowi, że “Państwa Członkowskie nie utrudniają wprowadzania do obrotu na ich terytorium opakowań spełniających wymogi niniejszej dyrektywy”.

IV. Wnioski

EuPC jest przekonane, że Dyrektywa powinna służyć harmonizacji na rzecz swobodnego przepływu towarów, kapitału i osób w ramach Wspólnoty; ponadto powinna służyć celowi stworzenia w równej mierze pola działania dla zagranicznych spółek Wspólnoty, na którym mają one takie same możliwości jak spółki krajowe. Poprzez groźbę nieumieszczania na rynku opakowań z tworzyw sztucznych takich jak torebki foliowe, Rada Miejska w Łodzi tworzy, de facto, barierę dla handlu usprawiedliwianą protekcjonizmem środowiskowym, a Państwo wspiera inne gałęzie przemysłu. Spółki innych krajów Wspólnoty, obecnie sprzedające wspomniany produkt do Polski, będą upatrywać ekonomicznego zagrożenia z powodu utraty odpowiedniego rynku. Jest to wyraźnie niezgodne z zasadami Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. EuPC jest przekonane, że ta uchwała powinna zostać odłożona bezterminowo.

Bruksela, 13 listopada 2007 r.z